Toontje heeft een paard geteekend!
‘Tony draws a Horse’ van Lesly Storm
Residentie Tooneel

In de meeste tooneelstukken is de ‘titelrol’ voortdurend op de planken maar niet aldus in de alleraardigste Engelsche comedie ‘Toontje heeft een paard geteekend’; want Toontje, die het tooneel beheerscht, voortdurend, als de beste ‘held’, heeft bij het begin van het spel juist het huis verlaten, en hij komt ook niet terug voor het gordijn achter zijn daden gevallen is. Maar.... dit knaapje beheerscht het tooneel door een teekening (‘obsceen’ of ‘talentvol’, al naar men het bekijkt) van een paard, die hij aangebracht heeft vlak tegenover de deur van zijn vaders spreekkamer, en dit geeft dien vader voldoende redenen om eens ernstig met zijn vrouw te spreken, d.i. dus met Toontjes jonge mama.

En zoodoende komt de zaak aan het rollen. Het gesprek komt op de opvoeding van Toontje, de principieele vader, dr Howard Flenning, en zijn vrouw Clare, die meer van schilderachtige wanorde in het leven houdt, komen naar aanleiding van de fameuze kinderteekening zoo met elkaar overhoop te liggen, dat zij woedend van elkaar gaan. Clare gaat naar haar ouders, met inwonenden grootvader (Toontjes overgrootvader dus), en hier breidt het drama van de door Toontje gestichte verwarring zich uit als een olievlek. Het verzet tegen de principes is aanstekelijk, vooral in een familie als die van Alfred Parsons, die door een zoo principieele, ik zou bijna zeggen harstochtelijk conventioneele dame wordt geregeerd als mrs Parsons, de moeder van Clare. Mrs. Parsons wordt steeds meer het middelpunt van het stuk; zij is de eigenlijke tegenspeelster van den onzichtbaren Toontje, het Freudiaansche duiveltje, dat de ‘onderstroomingen’ in het kalme plasje van het familieleven tot zeebevingen doet aanzwellen. Want alles, wat een element van protest in zich heeft: Alfred Parsons, de man van een vrouw, aan wie hij zich heeft onderworpen, om zijn eigen bestwil waarschijnlijk; Tim Shields, de bruidegom van Clare's zuster Ellys, die tegen de sociale verplichtingen van het naderende huwelijk opziet; en Clare zelf, die van Howard houdt, maar juist aan de rebellie toe is.... dat alles springt voor een oogenblik met een knal uit den band der conventie.

Niet voor lang echter, want de Engelschen zijn geen Russen, en Lesly Storm, de auteur van deze charmante comedie, is geen Dostojewski, met een paar zeer amusante effecten vinden allen weer het sociale spoor; zelfs.... Toontje, de onzichtbare, die sociaal wordt gemaakt door een eersten prijs voor een zijner kinderteekeningen, ditmaal weliswaar niet van een realistisch geobserveerd paard, maar van zijn grootmama aan haar principieel-harmonische ontbijt. Zal Toontje later Jo Spier worden? Die vraag mag iedereen naar eigen goeddunken beantwoorden....

* * *

Men kan voor dit blijspel, dat met zijn geestigen, lichten, maar nooit beleedigend leuken dialoog een uitstekende tijdpasseering is, met de noodige psychologische ‘achtergronden’, eigenlijk niet beter reclame maken dan door de opvoering aan te bevelen; die behoort tot de knappe werkstukken van mevrouw Ranucci - Beckman, die van de amusante en ook een tikje paedagogische tegenstellingen ruimschoots profijt heeft getrokken voor haar regie. Het eenige amendement daarop is: hier en daar nog wat sneller tempo en wat minder souffleur! Afgezien van deze première-onvolmaaktheidjes: niets dan complimenten!

Fie Carelsen, die hier mrs Parson, de conventioneele super-vrouw speelt, heeft zeker willen bewijzen, dat zij naast een groote tragische rol als die in ‘Roofvogels’ met evenveel talent een blijspelfiguur weet te creëeren; want inderdaad deze persoonlijkheid is even doorvoeld en genuanceerd, en doorloopend amusant in den besten zin van het woord. Hoe kostelijk maakt deze schutsengel der systematische pruderie front om het sluipend gif van demon Toontje van zijn verwarrende werking te berooven! En hoe verheerlijkt lijdt zij aan het slot de nederlaag tegen Toontje, als hij eenmaal gelauwerd is met den kinderprijs! Dat vergoedt bijna voor haar het ontbreken van voldoende eerzucht bij haar man, die geen Lord Mayor wil worden (een van de vele goede rollen van Piet Bron). Verrassend levend en genuanceerd is ook Mimi Boesnacht als de wat ‘slordig’ levende Clare: een rol, die min of meer buiten haar gewone genre ligt, maar die haar uitstekend afgaat. Veel minder genuanceerd is Richard Flink als haar echtgenoot; Flink valt niet uit den toon, maar hij is juist iets stijver dan de figuur noodzakelijk maakt; en ook uit de Ellys Parsons van Mieke Flink Verstraete ware m.i. nog iets meer te halen. Onverbeterlijk is Paul Steenbergen als haar door vage angsten gekwelde bruidegom; en van den allervermakelijksten overgrootvader van Toontje, Jan C. de Vos, die de bron van het kwaad is, omdat hij Toontje verkeerde woorden leert, hadden wij graag nog wat meer conversatie gehoord.

Joekie Broedelet heeft beurtelings met gevatheid en gratie twee zeer verschillende bijrolletjes voor haar rekening genomen; verder dienen nog genoemd te worden Henny Alma als een stuntelig dienstmeisje, Evert Burema als een joviale volksprediker en Maarten Kapteyn als een zeer verdienstelijk Fransch sprekende kellner.

Een beter stuk voor een luchtig Kerstprogramma had men niet kunnen kiezen. En het applaus van de zaal was gisteren dan ook overtuigend hartelijk.

M.t.B.