Argentina en Wigman
(Ingezonden).

Tot mijn leedwezen en bevreemding heb ik uit het, in Uw avondblad van 1 April gepubliceerde, interview van Uw redacteur M.t.B. met de danseres Argentina moeten vaststellen, dat deze groote kunstenares ertoe meent te moeten medewerken om het misverstand omtrent de kunst van Mary Wigman te doen voortbestaan. Zulks vooral omdat zij niet alleen zou kunnen weten, maar ook uit verschillende ontmoetingen met Wigman inderdaad weet, dat er geen feitelijke tegenstellingen in beider opvattingen van den dans bestaan. Misschien heeft overigens de wijze, waarop de interviewer in zijn vraag verband legde tusschen Mary Wigman en een ‘Duitsche school’, schuld aan de op zijn minst eigenaardige uitspraak der danseres.

Het is een aperte onjuistheid om Mary Wigman verantwoordelijk te stellen voor het ontstaan van een ‘Duitsche’ school in den zin van richting; evenmin heeft zij een nieuwen stijl of nieuwe vormen geschapen. Wel echter een nieuwen geest. Wigman verwierp het ballet, omdat hier, in de gemeenschappelijke beweging, de innerlijke noodzaak van natuurlijke oplossing van het individu in een grooter verband, ontbrak, als gevolg van de verstarring in het formalisme der stereotiepe uiterlijkheden. Zij zag het lichaam en zijn natuurlijke ruimtelijke functies (spanning, beweging) als instrument; den dans als taal, mededeeling, van het bezielde lichaam, los van eenige preoccupatie van stijl of andere dogmatismen. M.a.w. Wigman ziet den dans niet als sociale of religieuse functie, ook niet als ruimtelijke herschepping van muziek, doch zuiver en alleen (gelijk Argentina) als uitdrukking van het in eigen ziel beleefde; ook in Wigmans dansen is ziel dus slechts een andere term voor lichaam.

Mary Wigman is in zekeren zin het slachtoffer van haar biografen en commentatoren, die de wereld een volkomen verwrongen beeld van haar werk en haar persoonlijkheid hebben gegeven; zij is niet anders dan een waarlijk groote danseres, een geniaal choreografe en een bezielende voorgangster in dien zin, dat ze haar leerlingen weet te doen gevoelen, dat slechts werken, hard werken, dag in, dag uit, een met talent, begaafde na jaren het recht geeft een danspodium te betreden.

En in het laatste ligt het alpha en omega van Wigmanschool, Wigmansysteem of hoe men het verder nog gelieft te kwalificeeren: er is in werkelijkheid slechts Wigman, de groote danseres, er zijn haar vroegere leerlingen, die in oneindige gevarieerdheid van aanleg en stijl, maar met een prachtig technisch fundament, de huidige situatie in den Europeeschen en Amerikaanschen dans beheerschen.

Het is, naar mijn meening, niet overbodig, hierop in Nederland eens te wijzen, opdat zij die zich voor den dans interesseeren, vrij kunnen komen van een, mede door onvoldoende georiënteerde critici voortgedragen misverstand; met hoeveel recht men Argentina, Jodjana en andere geniale eenlingen, die hun thema's aan den volksdans ontleenen, ook bewondert, dit behoeft niet het scheppen van, niet bestaande, tegenstellingen met een andere, zoo zuivere danseres, als Mary Wigman, in te sluiten.

Everard Bouws.

* * *

Den geachten inzender doe ik opmerken, dat Argentina in het door hem van commentaar voorziene interview niets gezegd heeft, dat krenkend zou kunnen zijn voor de persoonlijkheid van haar collega. Zij heeft er tegenover mij zelfs den nadruk op gelegd, dat het hier om een tegenstelling van theoretischen aard ging; ik heb dat niet speciaal vermeld, omdat het mij voorkwam, dat zulks vanzelf sprak.

Wanneer de geachte inzender meent, dat de door Argentina gevoelde tegenstelling niet bestaat, is dat zijn goed recht; een legende over een tegenstelling komt alleen niet zonder aanleiding ter wereld. Dat Mary Wigman vereenzelvigd wordt met een school en dat zij bovendien het slachtoffer van biografen en commantatoren is geworden, zooals hij zegt, moet m.i. ergens zijn oorzaak vinden. Als er dus van een tegenstelling gesproken kan worden, lijkt mij die hierin te bestaan, dat Mary Wigman wel en Argentina niet het slachtoffer van biografen etc. geworden is.

In ieder geval meen ik, dat het in Argentina zeer te waardeeren valt, dat zij leelijk noemt, wat haar dansinstinct afwijst, in plaats van den interviewer te vergasten op de nietszeggende complimentjes aan het adres van beroemde kunstzusters, die alleen pro forma worden opgedreund.

M.t.B.