Pascal herlezen in Mexico

Het is algemeen bekend, dat de omgeving den éénen schrijver bijna onverschillig is, terwijl zij op den ander een directen en voor zijn werk beslissenden invloed heeft. Men zegt dat wijlen Johan de Meester zijn uitgebreide oeuvre temidden van zijn converseerende familieleden schreef, waaruit men dus zou kunnen opmaken, dat de anti-lawaai-campagne door de Telegraaf tegenwoordig gevoerd voor hem volkomen overbodig zou zijn geweest; hij kon zich blijkbaar in zijn milieu isoleeren. Nietzsche daarentegen reageerde onmiddellijk en uiterst gevoelig op zijn verblijfplaats; zijn boeken ademen de streek, waar hij tijdens het concipieeren vertoefde.

In verband daarmee treft een bijdrage van den onlangs in Mexico overleden Leo Ferrero in Les Nouvelles Littéraires over het werk van Blaise Pascal, den terecht vermaarden auteur der ‘Pensées’. Ferrero herlas deze ‘Pensées’ tijdens zijn verblijf in Mexico en geeft daarvan de volgende impressie:

‘Ik heb Pascal herlezen in het katholiekste dorp der aarde. Ik woonde in een klooster, dat door de Spanjaarden in de 16e eeuw was gebouwd en sedert de Revolutie aan de vleermuizen was overgelaten. Een geur van verjaarde uitwerpselen, die mij aan den geur van hooi deed denken, steeg uit de enorme verlaten vertrekken op. Van den morgen tot den avond werd het klooster door elkaar geschud door de klokken van de kathedraal, die bij wijze van de trompet in de kazerne het dorpsleven regelden. Jaren ervaring hadden de Indianen er aan gewend in dat lawaai tallooze symbolische rhythmen te onderscheiden. De vrouwen stroomden telkens en van alle kanten naar de kathedraal als het water van de dakgoten naar de regenbak. En in de kerk, waar ik elken dag naar toe ging om in het uur van het gebed tot mijzelf te komen, voelde ik dat geloof aan, dat de muren der gebouwen doordrenkt, waarin men met een waren hartstocht bidt.

In het licht van die vroomheid scheen Pascal mij volkomen anders. En voor de eerste maal van mijn leven kwam het mij voor, dat ik in dien gepassioneerden en niettemin altijd twijfelenden geloovige een wijsgeerige contradictie ontdekte, die mij diep trof, een drama, het drama van alle katholieke intellectueelen.’

Pascal in Mexicio – deze eigenaardige ontmoeting leek mij te merkwaardig, om haar niet op deze plaats te vertalen.

M.t.B.